Sizofreni TANISI:

TANI VE TEDAVİ SEÇENEKLERİ
Şizofreni Tanısı

Şizofreni tanısı için uygulanan tek bir test bulunmamaktadır. Şizofreni tanısı, kişinin ruhsal sağlığı ve aile geçmişi ayrıntılı olarak incelendikten sonra konulabilmektedir. 1

Eğer sizde ya da bir yakınınızda şizofreni belirtileri gelişmeye başladığından şüpheleniyorsanız, bir an önce doktorunuza danışmanız gerekir. Şizofreni ne kadar erken tedavi edilmeye başlarsa, sonuçları o kadar başarılı olmaktadır. 1

Şizofreni tanısı,
• Sanrılar, varsanılar, düşünce bozuklukları ya da negatif belirtilerin en az ikisine sahipseniz;
• Belirtileriniz çalışma yeteneğinizi ya da günlük aktivitelerinizi engelliyorsa,
• Belirtiler 6 aydan uzun süredir devam ediyorsa,
• Depresyon ya da bipolar bozukluk gibi diğer olasılıklar ortadan kaldırıldıysa, konulabilmektedir. 1

Tedavi Seçenekleri

Şizofreni hastaların yaklaşık %20-30’unda tedavi edilebilmektedir. Belirtileri tedavi etmek ve önemli ölçüde azaltmak ve yeni bir atağın tekrarlamaması için 'risk faktörlerini' ve 'uyarıcı belirtileri' tanımlamak mümkündür.Klasik antipsikotik ilaçlar, varsanıların, hezeyanların, saldırganlık düzeyinde ortaya çıkan bazı davranış bozukluklarının ortadan kaldırılmasında rol oynarlar. Atipik antipsikotik adı verilen ilaçlar ise yukarıda sayılan belirtilerin yanı sıra içe kapanma, toplumdan uzaklaşma, aldırmazlık, ilgi ve istek eksikliği, duygusal küntlük, iletişim kurmama, kendine bakımda azalma gibi belirtiler üzerinde etkilidir.

Şizofrenide ilaç tedavisi genel olarak başlangıçtan 2–3 hafta sonra etkilerini, 4 – 6 haftada ise yeterliliğini gösterir. Şizofreni tedavisinde temel amaçlardan biri belirtilerin tekrarlanmasını önlemek olduğu için kullanılan ilacın dozunun zaman içinde azaltıldığı uzun yıllara yayılan ilaç kullanımı tavsiye edilmektedir. Ancak özellikle toplumsal yaşantıyla ilgili olarak ortaya çıkan yakınmaların çözümlenmesinde, destekleyici ve bilgilendirici içerikli bireysel, grup ve aile tedavilerinin de uygulanmasında yarar görülmektedir.

Bakım ve izleme için sıklıkla hastanede bir süre geçirilmesi gerekli olmaktadır. Hastalığın ciddiyetine karşın, bazı kişiler yaşadıkları şizofreni atağı sonrasında tedavi ve rehabilitasyon ile günlük faaliyetlerine dönebilmektedir. Bazı kişiler ise okulda, iş yerinde ya da sosyal becerilerini sınırlayan uzun süreli şiddetli belirtiler gösterebilmektedir.

• İlaç Tedavisi
• Geleneksel antipsikotikler: Varsanı ve sanrı gibi şizofreninin pozitif belirtilerini etkili şekilde kontrol altına almak için geliştirilmişlerdir. 2
• Yeni jenerasyon (atipik) antipsikotikler: Hem pozitif hem de negatif belirtileri etkili şekilde kontrol altına alırlar. Çoğunlukla daha az yan etki görülür. 2

• Psikososyal Tedaviler

Hastalık yönetimi: Psikiyatrist, psikolog, veya terapist ile yapılan seanslar, kişilerin ve ailelerinin şizofreniyi anlamasına ve şizofreniyi daha etkili bir şekilde yönetmelerine yardım edebilir. Beraberce hedefleri belirleyebilirler, başa çıkma stratejileri geliştirebilirler ve hastanın yaşamında olumlu değişiklikler yapmaya yönelik çalışabilirler.

Aile eğitimi: Aile üyeleri şizofrenisi olan kişilerin yaşamında önemli bir rol oynar. Ailenin hastalık ve bununla mücadele hakkında eğitilmesi, nüks riskini büyük ölçüde azaltabilir ve hastanın yaşam kalitesini iyileştirebilir. Eğitim; basılı broşürler veya yüz yüze grup seanslarıyla olabilir.

Rehabilitasyon: Şizofreni, kişilerin eğitimlerini tamamlamalarını ve iş sahibi olmalarını zorlaştırabilir. Bu hastalık nedeniyle tedavi olan kişiler için eğitim programları veya yaşam becerileri danışmanlığı özellikle bozulan günlük işlevlerini kazanmalarına yardım etmek için önemlidir.

Şizofreni tedavisi, yaşam boyu devam eder. Doktor hasta hakkında daha fazla bilgi edindikçe, tedaviyi yeniden değerlendirebilir ve gerekirse hastanın tedavi planında bir değişiklik yapabilir.

Bir tedavi ekibi ile birlikte çalışmak: Şizofreni tedavisinde ilaç daima gereklidir, ancak ilave destek ve hastaya yardım edecek hizmetler olmadan yetersiz kalabilir. Bu nedenle doktorun ve hastanın nüks riskini azaltmak ve tedaviye uyumu sağlamak için başkalarıyla birlikte bir ekip olarak çalışması gerekir. Hastanın doktoruna ek olarak, tedavi ekibinde bir psikolog ve terapist, eczacı, yakın arkadaş veya aile üyesi olabilen bir bakıcı yer alabilir. Bu ekip üyeleri ihtiyaç duyulan desteği ve cesaretlendirmeyi sağlayabilir.